سنگ کیسه صفرا

بسیاری از مردم تا زمانی که مشکلی برای کیسه صفرایشان به وجود نیاید، شناخت چندانی از ساختار، کارکرد و نحوه مراقبت از کیسه صفرا ندارند. اگر کیسه صفرا دچار مشکل شود، درد شدیدی به وجود آورده و به اقدام فوری نیاز خواهد داشت. کیسه صفرا عضو کوچکی است که در سمت راست بالای شکم، درست زیر کبد شما قرار دارد. این عضوی از بدن است که صفرا را ذخیره می کند. صفرا نیز مایعی به رنگ سبز مایل به زرد است که به هضم کمک می کند. مشکلات کیسه صفرا معمولاً زمانی رخ می دهد که چیزی مجرای صفراوی خود را مسدود می کند، مانند سنگ کیسه صفرا. بیشتر سنگ های صفراوی زمانی ایجاد می شوند که موادی مانند کلسترول در صفرا یافت می شوند. سنگ کیسه صفرا بسیار شایع و به طور معمول بدون علامت است. با این حال، حدود 10 درصد از افرادی که سنگ کیسه صفرا در آنها تشخیص داده شده است، در عرض 5 سال علائم قابل توجهی پیدا می کنند. در ادامه با ما همراه باشید تا از نقطه نظر مهم ترین سرفصل ها همچون علائم، روش های درمان و عوارض بعد از سنگ کیسه صفرا آشنا گردید. همچنین به بررسی این پرسش های مهم نیز خواهیم پرداخت که آیا ابتلا به سنگ کیسه صفرا در زنان شایع تر از مردان است؟ و اینکه ارتباط این بیماری با کاهش وزن چیست.

کیسه صفرا کجاست؟

کیسه صفرا، دستگاهی به طول 10 سانتی‌متر در بالای سمت راست شکم است. این دستگاه گلابی‌ شکل است و از سه قسمت مشخص تشکیل می‌شود: بن، بدنه و گردنه. کیسه صفرا، قبل از غذا ممکن است مانند یک بادکنک خالی، صاف باشد اما پس از غذا به شکل یک گلابی دربیاید. کیسه صفرا، ظرفیت ذخیره 30 تا 50 میلی‌لیتر صفرا را دارد. لذا این سوال که کیسه صفرا در سمت راست است یا چپ و یا در کدام قسمت بدن قرار دارد باید گفت بالای سمت راست شکم قرار داد.

چه زمانی کیسه صفرا نیاز به عمل دارد؟

اینکه چه موقع کیسه صفرا را باید عمل کرد، زمانی نیاز به عمل عمدتاً دارد که بیمار علائم داشته باشد. که معمولاً به شکل علائم درد شکم در قسمت میانه یا سمت راست شکم و بالای شکم و در بعضی اوقات به سمت خلف یا ناحیه پشت هم انتشار پیدا می کند؛ می تاون گفت بیمار نیاز به عمل سنگ کیسه صفرا دارد.

سنگ کیسه صفرا کی باید عمل شود و چه اندازه سنگ صفرا نیاز به جراحی دارد باید گفت که وقتی سنگ درواقع مشاهده می شود، معمولاً براساس اینکه تعداد سنگ که چند عدد باشد و چقدر حجم کیسه صفرا را اشغال کرده باشد و در سنگ های بالای 3 سانتیمتر هستند، نیاز به عمل دارند.

 آیا سنگ کیسه صفرا حتما باید عمل شود؟

سنگ کیسه صفرا براساس اینکه در سونوگرافی دیده می شود؛ اگر که مریض علائم واضح داشته باشد که مربوط به کیسه صفرا باشد، حتماً باید عمل بشود. اما در صورتی که علائم واضح نداشته باشد، ولی در سونوگرافی علائمی دیده بشود، حتماً باید توسط پزشک معاینه شود و علائم آن بررسی شود و بعد از بررسی تصمیم به این گرفته شود که آیا عمل انجام بشود یا خیر.

عوارض عمل نکردن کیسه صفرا

اگر سنگ کیسه صفرا را عمل نکنیم، به مرور در کیسه صفرا تجمع پیدا می کند، ترشحات غلیظ تر می شود و ممکن است تعداد سنگ بیشتر شود. در مواردی که کیسه صفرا خروجی صفرا در آن بسته می شود، در این مواقعه باید به شکل اورژانسی عمل کیسه صفرا انجام بشود. لذا بهتر است شرایط را به سمت اورژانسی بود پیش نبریم.

کار کیسه صفرا چیست؟

وظیفه کیسه صفرا، مسئولیت ذخیره صفرا یا زردآب را بر عهده دارد و به بدن کمک می‌کند تا چربی‌هایی را که مصرف کرده‌ایم، هضم کند. کیسه صفرا عامل تولید صفرا نیست. در واقع، هنگامی که غذا می‌خوریم، کبد، صفرا تولید کرده و آن را از طریق لوله صفرا به روده باریک منتقل می‌کند. اگر روده باریک کار خود را به‌خوبی انجام دهد، بخش عمده صفرا به کیسه صفرا منتقل شده و در آن ذخیره می‌شود.

اگر غذای پر چرب بخوریم، کیسه صفرا، زردآب را به روده باریک خواهد فرستاد تا با غذایی که هنوز به‌طور کامل هضم نشده است، ترکیب شود. صفرا، به هضم چربی کمک می‌کند اما وجود خود کیسه صفرا الزامی نیست. برداشتن کیسه صفرا پیامد منفی جدی برای سلامت فرد ندارد اما ممکن است به بروز اسهال و هضم ناقص چربی منجر شود.

فیلم جراحی کیسه صفرا (انمیشن)

در این ویدئو نحوه جراحی عمل برداشتن کیسه صفرا توضیح داده شده است. پیشنهاد می کنم این ویدئو را تا انتها ببینید تا با نحوه جراحی آن آشنا شوید.

کیسه صفرا چه علائمی دارد؟

برای درک علائم سنگ کیسه صفرا باید به بررسی ریشه‌ های این علامت با توجه به تنوع مشکلات ایجاد شده توسط سنگ کیسه صفرا پرداخته شود. در ادامه ریشه ها و علایم کیسه صفرا عبارتند از:

• صفرای حاوی کلسترول بیش از حد است.

به طور معمول، صفرا حاوی مواد شیمیایی کافی برای حل کردن کلسترول دفع شده توسط کبد است. اما اگر کبد شما بیش از مقداری که صفرا می تواند حل کند، کلسترول دفع کند، کلسترول اضافی ممکن است به کریستال و در نهایت به سنگ تبدیل شود. این امر مخصوصاً بعد از مصرف غذا های پرچرب و سنگین بیش از پیش خود را نشان می دهد. چرا که معمولاً حدود ۲ تا ۳ ساعت بعد از مصرف غذا های حجیم و پرچرب، درد به صورت متناوب در ناحیه فوقانی و راست شکم تا پشت و بین کتف ها احساس می شود.

• صفرا حاوی بیلی روبین بیش از حد است.

بیلی روبین یک ماده شیمیایی است که وقتی بدن شما گلبول های قرمز را تجزیه می کند، تولید می شود. برخی شرایط باعث می شود کبد شما بیش از حد بیلی روبین تولید کند، از جمله سیروز کبدی، عفونت مجاری صفراوی و برخی اختلالات خونی. ماده بیلی روبین اضافی باعث تشکیل سنگ کیسه صفرا می شود.

• کیسه صفرا به درستی تخلیه نمی شود.

اگر کیسه صفرا به طور کامل یا اغلب به اندازه کافی تخلیه نشود، ممکن است صفرا بسیار غلیظ شود و به تشکیل سنگ کیسه صفرا کمک کند. در این حالت سنگ کیسه صفرا باعث عدم تخلیه  شده و موجبات التهاب کیسه صفرا را فراهم می آورد که بیمار در این حالت ممکن است دردی مداوم و شدید و البته بدون وقفه را تا حتی 24 ساعت را تجربه کند. در این صورت وضعیت بیمار کاملاً اورژانسی بوده و به عمل فوری نیاز دارد. در ادامه علاوه بر موارد یاد شده، سایر علائمی که نشان از ابتلا به سنگ کیسه صفرا دارد عبارتند از :

• حالت تهوع یا استفراغ

بیماری مزمن کیسه صفرا ممکن است باعث مشکلات گوارشی مانند رفلکس اسید و گاز شود.

• تب یا لرز

این ممکن است نشانه عفونت باشد و باید فورا درمان شود.

• اسهال

اسهال مزمن بیش از چهار بار مدفوع در روز به مدت حداقل 3 ماه اتفاق می افتد.

• زردی

رنگ زرد پوست، ممکن است نشانه بلوک یا سنگ در مجرای صفراوی مشترک باشد.

• ناهنجاری مدفوع

مدفوع با رنگ روشن تر نشانه احتمالی بلوک مجرای صفراوی مشترک است.

• ادرار تغییر رنگ داده

ادرار تیره نشانه بالقوه بلوک مجرای صفراوی مشترک است.

علائم پر شدن کیسه صفرا چیست؟

 حال با شناسایی علائم مربوط به وجود سنگ کیسه صفرا،  نوبت به بررسی این پرسش می رسد که اصولاً پر شدن کیسه صفرا چگونه اتفاق افتاده و چه علائمی دارد. در ابتدای امر باید به این نکته اشاره کرد که کیسه صفرا به دو صورت توسط سنگ پر می شود. اولین مورد به تشکیل یک سنگ واحد بزرگ باز می گردد که  که گاها ممکن است اندازه آن تا حدود 3 سانتی متر نیز برسد. در حالت دوم کیسه صفرا ممکن است توسط سنگ های ریز متعدد پر شود. در این وضعیت بدون توجه به اینکه یک سنگ واحد یا تعدادی سنگریزه موجبات مسدود شدن کیسه را فراهم کنند، صفرا از کیسه خارج نشده و در نتیجه جمع شدن صفرا درون کیسه، عفونت پدیدار می شود.

همچنین علاوه بر این عارضه پر شدن کیسه صفرا می تواند باعث مرگ بافت کیسه صفرا (گانگرن) شود. این عارضه شایع ترین نقیصه به ویژه در میان افراد مسن، کسانی که منتظر درمان هستند و افراد مبتلا به دیابت، است. این امر می تواند منجر به پارگی در کیسه صفرا شود یا ممکن است باعث ترکیدن کیسه صفرا شود. پس پارگی کیسه صفرا نیز ممکن است ناشی از تورم کیسه صفرا، عفونت یا مرگ بافت باشد.

علائم سنگ کیسه صفرا در زنان

آمار  های جهانی نشان می ‌دهد که میزان ابتلای زنان به سنگ کیسه صفرا نسبت به مردان دو تا سه برابر بیشتر است. مخصوصاً زنان باردار بیشتر از سایر گروه ها در معرض خطر ابتلا به سنگ کیسه صفرا هستند. این امر نیز مستقیماً به میزان و نوع ترشح هورمون های زنانگی در دوران بارداری مربوط است که در نتیجه خطر ابتلا به عارضه فوق را افزایش می دهد. در خصوص علائم ابتلا به سنگ کیسه صفرا در زنان نیز باید به این نکته اشاره کرد که تفاوت چندانی میان مردان و زنان در این مورد وجود ندارد، و همچون موارد قبل چنانچه یک خانم به سنگ کیسه صفرا مبتلا شود در معرض عوارض یاد شده در قسمت های قبل نیز است.

عوارض برداشتن سنگ کیسه صفرا در زنان

 همچون موارد یاد شده در بخش‌های گذشته، عوارض برداشتن سنگ کیسه صفرا در زنان نیز مشابه مردان است. بنابراین زنانی که بخواهند عمل جراحی سنگ کیسه صفرا داشته باشند باید کیسه صفرا را نیز از بدن خود خارج کنند، که باز هم با توجه به مکانیزم یکسان کیسه صفرا در زنان و مردان نمی توان عارضه خاصی را برای زنان بعد از برداشتن سنگ کیسه صفرا و خارج کردن کیسه از بدن متصور شد.

اگر کیسه صفرا داشته باشیم چه باید کرد؟

از جمله شایع ترین علائم سنگ کیسه صفرا مربوط است به درد در ناحیه مرکزی یا فوقانی راست شکم که معمولا به سمت پشت یا بین دو کتف احساس دردی نمایان شده و حالت تیر کشیدن به بیمار مبتلا به سنگ کیسه صفرا دست می دهد. در صورت مشاهده شدن هر یک علائم یا علائمی که اشاره شد باید با مراجعه به پزشک خانواده یا پزشک عمومی شروع کنید. اگر پزشک تشخیص دهد که شما مشکوک به سنگ کیسه صفرا هستید، این توصیه وجود دارد که برای انجام آزمایش سونوگرافی و  و دیگر اقدامات تشخیصی اقدام کنید. از آنجایی که قرار ملاقات ها می توانند مختصر باشند، و از آنجا که اغلب اطلاعات زیادی برای پوشش دادن وجود دارد، ایده خوبی است که به خوبی برای مشورت با پزشک آماده باشید. اطلاعاتی وجود دارد که به شما کمک می کند تا آماده شوید، و اینکه از پزشک خود چه انتظاری دارید، عبارتنداز:

آنچه شما می توانید انجام دهید:

• از هرگونه محدودیت قبل از ملاقات با پزشک مطلع باشید. حتماً از قبل بپرسید که آیا کاری وجود دارد که باید انجام دهید، مثلاً رژیم غذایی خود را محدود کنید.
• هر علائمی را که تجربه می کنید، از جمله علائمی که ممکن است به دلیل تعیین وقت ملاقات نامرتبط به نظر برسد، با پزشک در میان بگذارید.
• اطلاعات شخصی کلیدی، از جمله استرس های عمده یا تغییرات اخیر زندگی را با دکتر مطرح کنید.
• فهرستی از تمام داروها، ویتامین ها یا مکمل هایی که مصرف می کنید، ارائه کنید.
• یکی از اعضای خانواده یا دوست را با خود همراه کنید. گاهی اوقات درک تمام اطلاعات ارائه شده در یک قرار با پزشک دشوار است. همراه شما ممکن است مواردی را که احتمالا از قلم انداخته اید یا فراموش کرده اید را یادآوری کند.

سوالات خود را برای پرسیدن از دکتر یادداشت کنید

زمان ملاقات شما با پزشک محدود است، بنابراین تهیه لیستی از سوالات به شما کمک می کند تا از قرار ملاقات خود نهایت استفاده را ببرید. در مورد سنگ کیسه صفرا، برخی از سوالات اساسی که باید از پزشک خود بپرسید عبارتند از:

• آیا سنگ کیسه صفرا دلیل احتمالی درد شکم من است؟
• آیا این احتمال وجود دارد که علائم من به دلیل چیزی غیر از سنگ کیسه صفرا باشد؟
• به چه نوع آزمایشاتی نیاز دارم؟
• آیا این احتمال وجود دارد که سنگ های صفراوی من بدون درمان از بین بروند؟
• آیا نیاز به جراحی برداشتن کیسه صفرا دارم؟
• خطرات جراحی چیست؟
• چه مدت طول می کشد تا پس از جراحی کیسه صفرا بهبودی حاصل شود؟
• آیا گزینه های درمانی دیگری برای سنگ کیسه صفرا وجود دارد؟
• آیا باید به متخصص مراجعه کنم؟ هزینه آن چقدر است و آیا بیمه من آن را پوشش می دهد؟
• من این شرایط بهداشتی دیگر را دارم. چگونه باید شرایط بیماری خود را مدیریت کنم؟

همچنین پزشک شما ممکن است بپرسد:

• اولین بار چه زمانی علائم را تجربه کردید؟
• آیا علائم شما مربوط به غذا خوردن است؟
• آیا تا به حال علائم شما شامل تب بوده است؟
• آیا علائم شما مداوم بوده یا گاه به گاه؟
• علائم شما چقدر شدید است؟
• علائم شما چقدر طول می کشد؟
• به نظر می رسد چه چیزی علائم شما را بهبود می بخشد؟
• به نظر می رسد چه چیزی علائم شما را بدتر می کند؟

بعد از اینکه پزشک تشخیص داد که فرد، مشکوک به ابتلا به سنگ کیسه صفرا است تعدادی آزمایش ها و روش های تشخیصی را برای انجام نسخه می کند. آزمایش ها و روش های مورد استفاده برای تشخیص سنگ کیسه صفرا و عوارض سنگ کیسه صفرا عبارتند از:

• سونوگرافی شکم

این آزمایش رایج ترین آزمایشی است که برای بررسی علائم سنگ کیسه صفرا استفاده می شود. سونوگرافی شکم شامل حرکت دادن یک دستگاه (ترانسدیوسر) به جلو و عقب در ناحیه شکمی است. مبدل سیگنال هایی را به کامپیوتر می فرستد که تصاویری را ایجاد می کند که ساختارهای شکم شما را نشان می دهد.

• سونوگرافی آندوسکوپی (EUS)

این روش می ‌تواند به شناسایی سنگ ‌های کوچک‌ تری که ممکن است در سونوگرافی شکم نادیده گرفته شوند، کمک کند. در طول EUS، پزشک یک لوله نازک و انعطاف پذیر (اندوسکوپ) را از دهان و از طریق دستگاه گوارش شما عبور می دهد. یک دستگاه سونوگرافی کوچک (مبدل) در لوله، امواج صوتی تولید می کند که تصویر دقیقی از بافت اطراف ایجاد می کند.

• سایر آزمایشات تصویربرداری

آزمایشات اضافی ممکن است شامل کوله سیستوگرافی دهانی، اسکن اسید ایمینودی استیک کبدی (HIDA)، توموگرافی کامپیوتری (CT)، کلانژیوپانکراتوگرافی رزونانس مغناطیسی (MRCP) یا کلانژیوپانکراتوگرافی رتروگراد آندوسکوپی (ERCP) باشد. سنگ های کیسه صفرا کشف شده با استفاده از ERCP را می توان در طول این روش حذف کرد.

• آزمایش خون

آزمایش خون ممکن است عفونت، یرقان، پانکراتیت یا سایر عوارض ناشی از سنگ کیسه صفرا را نشان دهد.

اگر غذای پر چرب بخوریم، کیسه صفرا، زردآب را به روده باریک خواهد فرستاد تا با غذایی که هنوز به‌طور کامل هضم نشده است، ترکیب شود. صفرا، به هضم چربی کمک می‌کند اما وجود خود کیسه صفرا الزامی نیست. برداشتن کیسه صفرا پیامد منفی جدی برای سلامت فرد ندارد اما ممکن است به بروز اسهال و هضم ناقص چربی منجر شود.

عمل کیسه صفرا چقدر طول می کشد؟

اکثر افراد مبتلا به سنگ کیسه صفرا که علائمی بروز نمی دهند و در نتیجه هرگز نیاز به درمان نخواهند داشت. پزشک شما بر اساس علائم و نتایج آزمایش های تشخیصی تعیین می کند که نحوه درمان سنگ کیسه صفرا چگونه است. پس توجه به این نکته ضروری است که همه افرادی که سنگ کیسه صفرا دارند نیاز به جراحی برای برداشتن کیسه صفرا ندارند. در نهایت پزشک به شما کمک می کند تا تصمیم بگیرید که کدام روش برای شما و علائم شما بهترین است. همچنین پزشک ممکن است به شما توصیه کند که مراقب علائم عوارض سنگ کیسه صفرا، مانند تشدید درد در سمت راست بالای شکم باشید. در ادامه گزینه های جراحی برای درمان سنگ کیسه صفرا عبارتند از:

• جراحی برای برداشتن کیسه صفرا (کوله سیستکتومی)

پزشک معالج امکان دارد جراحی را برای حذف کیسه صفرا پیشنهاد کند. زیرا سنگ های صفراوی اغلب عود می کنند. هنگامی که کیسه صفرا شما برداشته می شود، صفرا به جای اینکه در کیسه صفرا ذخیره شود، مستقیماً از کبد به روده کوچک شما جاری می شود. برای زنده ماندن نیازی به کیسه صفرا ندارید و برداشتن کیسه صفرا بر توانایی شما در هضم غذا تأثیر نمی گذارد، اما می تواند باعث اسهال شود که معمولاً موقتی است. پس اگر درد کیسه صفرا و علائم دیگر دارید، ممکن است برای برداشتن کیسه صفرا به جراحی نیاز داشته باشید که عمل جراحی کوله سیستکتومی نامیده می شود. در ابتدا به شما بیهوشی تزریق می شود، بنابراین در طول جراحی در خواب خواهید بود و دردی احساس نمی کنید. در طی جراحی سنتی، کیسه صفرا از طریق یک برش به طول 5 تا 8 اینچ (برش) در شکم شما برداشته می شود. به این نوع عمل جراحی کوله سیستکتومی باز اطلاق می شود.

• جراحی کوله سیستکتومی لاپاروسکوپی

روش رایج‌ تر برای برداشتن کیسه صفرا کوله سیستکتومی لاپاروسکوپی نامیده می‌شود. در طی این جراحی 3 تا 4 برش کوچک در شکم شما ایجاد می شود. سپس ابزارها از طریق برش ها وارد می شوند. جراح از این ابزار برای مشاهده کیسه صفرا و برداشتن آن استفاده می کند. گفتنی است که یکی از ابزارهای مورد استفاده لاپاراسکوپ نام دارد. این ابزار یک لوله کوچک و نازک با دوربین و نور در نوک آن است. دوربین برای دیدن درون بدن شما استفاده می شود. دوربین کیسه صفرا را روی صفحه تلویزیون نشان می دهد. این به پزشک اجازه می دهد تا کیسه صفرا را در حین برداشتن آن ببیند. پزشک شما این کار را با استفاده از ابزارهایی که در برش های دیگر قرار داده شده است انجام می دهد. سپس کیسه صفرا از طریق یکی از شکاف ها از بدن خارج می شود. پس از برداشتن کیسه صفرا، پزشک تمام مجاری صفراوی را می بندد. او برش ها را با بخیه، منگنه یا چسب می بندد. این راه درمانی ممکن است 1 تا 2 ساعت زمان ببرد. اکثر افراد در همان روز یا روز بعد از جراحی به خانه می روند.

البته توجه به این نکته ضروری است که در صورتی که شکم از قبل جراحی‌هایی به خود دیده باشد یا  دچار سایر چسبندگی ها باشد، بیمار را به مدت زمان 1 تا 2 ساعت در اتاق عمل نگه میدارد. چرا که در شرایط عادی عمل جراحی سنگ کیسه صفرا جزء عمل های مینور و کوتاه‌مدت تلقی شده و در صورتی که فرد در عادی ترین شرایط ممکن باشد و هیچ گونه عمل جراحی قبلی را تجربه نکرده باشد نهایتاً 30 تا 45 دقیقه عمل جراحی سنگ کیسه صفرا به طول می انجامد.

درد کیسه صفرا کجاست؟

اگر مشکلی برای کیسه صفرا به وجود بیاید، ممکن است دچار درد شکم ملایم تا شدید شویم. درد کیسه صفرا اغلب 30 دقیقه تا 3 ساعت به طول می‌انجامد. برخی اوقات، ممکن است کیسه صفرا مشکل داشته باشد اما فرد هیچ دردی حس نکند. بنابراین علائم درد کیسه صفرا به دلیل آن بستگی دارد.

سنگ کیسه صفرا

اگر علائمی مانند احساس تهوع، بی‌اشتهایی، خستگی، کاهش وزن، پوست و چشم زرد، تب و لرز، خارش، عرق شبانه، ادرار تیره یا مدفوع چرب داشته باشید، به احتمال زیاد دلیل درد شما وجود سنگ کیسه صفرا است.

سنگ کیسه صفرا یک توده‌ جامد از جنس کلسترول یا رنگ‌دانه است و اندازه‌های مختلفی دارد. دلیل شکل‌گیری سنگ کیسه صفرا، افزایش سطح چربی و تبدیل آن به کریستال توسط صفرا است. این کریستال‌ها در طول زمان ترکیب شده و جریان ورود صفرا به کیسه یا روده باریک را مسدود می‌کنند. درد ناشی از سنگ کیسه صفرا ناگهان اتفاق می‌افتد و به‌سرعت در بالای سمت راست شکم تشدید می‌شود.

همچنین ممکن است سنگ کیسه صفرا مانع از انتقال صفرا از کیسه به روده باریک شود و بنابراین، صفرا به کیسه بازگردد. این وضعیت، التهاب کیسه صفرا را به وجود می‌آورد و درد ناشی از آن در پشت قفسه سینه و پشت بازوی راست احساس می‌شود. این روند در بلندمدت به الهتاب پانکراس می‌انجامد.

پولیپ کیسه صفرا

اگر علائم کیسه صفرا به‌صورت تهوع و استفراغ به‌ همراه درد مزمن و دوره‌ای در سمت راست بالای شکم بروز یابد، دلیل آن احتمالا پولیپ است. سابقه خانوادگی، عامل خطر پولیپ کیسه صفرا تلقی می‌شود چرا که جنسیت، سن و وزن بدن، تأثیری در ایجاد پولیپ ندارند.

پولیپ کیسه صفرا در قالب یک توده در جداره داخلی صفرا رشد می‌کند و به احتمال 95 درصد سرطان‌زا نیست. اندازه پولیپ امکان پیش‌بینی بدخیم یا خوش‌خیم بودن آن را فراهم می‌سازد. پولیپ‌های کوچک با قطر کمتر از 1.5 سانتی‌متر سرطان‌زا نیستند و به درمان نیاز ندارند. البته ممکن است دکتر معاینه منظم را برای رصد تغییرات در اندازه پولیپ تجویز کند. معاینه پولیپ کیسه صفرا اغلب با استفاده از سونوگرافی شکم یا آندوسکوپی شکم انجام می‌گیرد.

اگر قطر پولیپ کیسه صفرا بزرگ‌تر از 1.5 سانتی‌متر باشد، احتمال بروز سرطان در درازمدت وجود دارد. اگر قطر پولیپ به 2 سانتی‌متر برسد خطر سرطان را افزایش داده و عمل کیسه صفرا (کوله سیستکتومی) را ضروری خواهد ساخت.

روش‌های تشخیص مشکل کیسه صفرا

دکتر سوال‌هایی درباره علائم کیسه صفرا خواهد پرسید و معاینه فیزیکی انجام خواهد داد تا محل دقیق درد را مشخص کند. اگر دکتر گمان کند که دلیل درد کیسه صفرا سنگ کیسه صفرا است، یکی از این سه آزمایش رایج را انجام خواهد داد:

1- آزمایش خون: در این نوع آزمایش، افزایش سطح بیلی روبین (سرخ زهره) و سطح آنزیم پانکراس یا کبد که علائم اصلی انسداد لوله صفرا به شمار می‌روند، شناسایی می‌شوند؛

2- اولتراسونوگرافی شکم: این نوع آزمایش، از موج‌های صوتی برای تصویربرداری از کیسه صفرا و نواحی اطراف آن استفاده می‌کند تا وجود سنگ را تأیید یا رد کند؛

3- سی تی اسکن شکم: در این آزمایش، پرتو به کیسه صفرا و لوله‌های آن تابانده می‌شود تا تصویری از آنها به دست آید.

پولیپ کیسه صفرا معمولا هنگامی کشف می‌شود که دکتر برای دلایل دیگری کیسه صفرا و لوله‌های آن را معانیه می‌کند. اگر پولیپ علائم داشته باشد، می‌توان از اولتراسونوگرافی شکم برای تشخیص آن استفاده کرد.

تشخیص سرطان کیسه صفرا تنها زمانی امکان‌پذیر است که آثار آن از کیسه صفرا فراتر رفته باشند. اگر دکتر نسبت به وجود سرطان مشوک شود، از آزمایش خون، تصویربرداری، معاینه فیزیکی و بررسی سوابق علائم کیسه صفرا استفاده خواهد کرد. در صورتی که وجود سرطان کیسه صفرا تأیید شود، آزمایش‌های بیشتری برای تعیین مرحله پیشرفت سرطان انجام خواهند گرفت.

عفونت کیسه صفرا چه علائمی دارد؟

بروز عفونت در کیسه صفرا همواره با درد در ناحیه فوقانی و سمت راست شکم در ارتباط بوده و در صورتی که پزشک  ناحیه مورد نظر را لمس کند درد به صورت موضعی احساس می شود.  به علاوه بروز برخی از عارضه های عمومی نظیر تب و لرز نیز می‌ تواند نشانه بروز عفونت در کیسه صفرا بر اثر سنگ باشد. همچنین در برخی از موارد مشاهده می شود که بیماران بر اثر عفونت کیسه صفرا به زردی چشم دچار می شوند.

آیا عمل کیسه صفرا خطرناک است؟

برداشتن کیسه صفرا یک عمل بی خطر در نظر گرفته می شود و عوارضی نادر دارد. با این حال، هر عمل جراحی خطراتی را به همراه دارد. قبل از انجام عمل، پزشک معاینه فیزیکی کامل و سابقه پزشکی را برای به حداقل رساندن این خطرات انجام می دهد. خطرات برداشتن کیسه صفرا باز عبارتند از:

• واکنش آلرژیک به بیهوشی یا سایر داروها
• خون ریزی بیش از حد
• لخته شدن خون
• آسیب به عروق خونی
• مشکلات قلبی، مانند ضربان قلب سریع، حمله قلبی یا نارسایی قلبی
• عفونت
• آسیب به مجاری صفراوی یا روده کوچک
• پانکراتیت

البته توجه به این نکته کاملاً ضروری است که اگر عمل جراحی کیسه صفرا توسط یک پزشک فوق تخصص انجام شود، خطر ابتلا به عوارض فوق به زیر یک درصد و نزدیک صفر می رسد. به همین دلیل در صورتی که بیمار واجد شرایط انجام عمل کیسه صفرا باشد، جراح فوق تخصص این عمل را به عنوان یک جراحی ایمن به وی معرفی می کند.

درمان کیسه صفرا

اگر درد کیسه صفرا مزمن نباشد از مسکن برای کاهش آثار آن استفاده خواهد شد. همچنین بسیاری از افرادی که تنها یک یا دو بار درد ناشی از سنگ کیسه صفرا را تجربه می‌کنند، نیازی به درمان پزشکی ندارند. قرقره کردن نمک صفرا روش دیگری برای رفع علائم جزئی کیسه صفرا به شمار می‌رود.

اما اگر درد ناشی از سنگ کیسه صفرا یا پولیپ کیسه صفرا مزمن و شدید باشد، یکی از روش‌های زیر برای درمان کیسه صفرا تجویز خواهد شد:

1- مصرف داروی اورسودیول برای تحلیل کلسترول در سنگ کیسه صفرا؛

2- مصرف آنتی‌بیوتیک برای درمان عفونت کیسه صفرا در نتیجه انسداد لوله صفرا؛

3- عمل کیسه صفرا به‌ عنوان یک روش درمان قطعی برای انواع درد کیسه صفرا که رایج‌ترین نوع آن، عمل لاپاراسکوپی است و در آن، کیسه صفرا به‌طور کامل برداشته می‌شود؛

4- کیموتراپی و پرتودرمانی برای درمان سرطان کیسه صفرا و پیش‌گیری از عدم بازگشت سرطان؛

5- لیتوتریپسی یا سنگ‌شکنی پزشکی که با ارسال امواج پرانرژی از دستگاه به دیواره شکم و شکستن سنگ کیسه صفرا همراه است.

عمل کیسه صفرا چه عوارضی دارد؟

 همان گونه که در بخش قبل اشاره شد عمل کیسه صفرا جزء جراحی های کم خطر و ایمن طبقه بندی شده اما به هرحال عوارضی همچون خطر خونریزی در محل انجام عمل یا خونریزی از ناحیه کبدی،  آسیب مجاری صفراوی اصلی و ایجاد توده های صفراوی بعد از عمل و در صورت بی احتیاطی پزشک ممکن است آسیب هایی به سایر ارگانهای مجاور کیسه صفرا  نظیر اثنا عشر و معده برسد.  در ادامه علاوه بر موارد فوق سایر عوارض احتمالی عمل کیسه صفرا عبارتند از :

• مشکل در هضم چربی

امکان دارد بدن شما زمان نیاز داشته باشد تا با راه جدید هضم چربی سازگاری پیدا کند. داروهایی که در حین جراحی به شما داده شده نیز ممکن است باعث سوء هاضمه شود. این امر معمولاً طولانی نیست، اما برخی از بیماران دچار عوارض جانبی طولانی ‌مدت می ‌شوند که معمولاً ناشی از نشت صفرا به سایر اندام ‌ها یا سنگ‌ های صفراوی است که در مجاری صفراوی باقی مانده‌اند.

• اسهال و نفخ شکم

سوء هاضمه می تواند باعث اسهال یا نفخ شود که اغلب با چربی اضافی یا فیبر بسیار کم در رژیم غذایی بدتر می شود. نشت صفرا می تواند به معنای داشتن مقدار ناکافی صفرا در روده برای هضم چربی باشد که باعث شل شدن مدفوع می شود.

• یبوست

اگرچه برداشتن کیسه صفرا بیمار معمولاً یبوست را کاهش می دهد، جراحی و بیهوشی مورد استفاده در طول عمل می تواند منجر به یبوست کوتاه مدت شود. کم آبی بدن نیز این پتانسیل را دارد که یبوست را تشدید کند.

• آسیب روده

در حین برداشتن کیسه صفرا، این مشکل به ندرت اتفاق می افتد اما ممکن است جراح به روده آسیب برساند. این عارضه ممکن است منجر به گرفتگی شود. مقداری درد پس از هر جراحی طبیعی است، اما اگر بیشتر از چند روز ادامه پیدا کرد یا به جای بهتر شدن بدتر شد، با پزشک خود صحبت کنید.

• زردی یا تب

سنگی که پس از جراحی برداشتن کیسه صفرا در مجرای صفراوی باقی می ‌ماند می ‌تواند باعث درد شدید یا یرقان شود که همان زرد شدن پوست است. انسداد کامل هم می تواند باعث عفونت شود.

عوارض برداشتن سنگ کیسه صفرا

یکی از مهم ترین پرسش هایی که توسط بیماران متقاضی انجام عمل یک کیسه صفرا مطرح می شود، این است که آیا انجام عمل فوق و برداشتن کیسه صفرا عارضه خاصی ایجاد می کند؟ پاسخ این سوال به نقش کیسه صفرا در بدن نهفته است. بدین منظور باید خاطر نشان کرد که صفرا مورد نیاز برای هضم چربی ها از کبد ترشح می شود و کیسه صفرا صرفاً محل تجمع و تقلیل صفرا است.

از طرفی از بین بردن سنگ کیسه صفرا همچون سنگ کلیه نیست که با اشعه صورت بگیرد، بلکه باید سنگ و کیسه را هر دو با هم از بدن خارج کرد. پس با توجه به این دو گزاره باید گفت که برداشتن کیسه صفرا عارضه خاصی را ایجاد نمی کند. بلکه تنها مشکل قابل پیش بینی این است که بدن در چند روز اول بعد از عمل ممکن است با مشکل ناشی از جذب چربی روبرو شود که بعد از بازه زمانی یاد شده به صورت خودکار خود را با شرایط جدید وفق داده و مستقیم صفرا از کبد به روده می ریزد. پس باید اذعان کرد که عارضه خاصی گریبان متقاضیان برداشتن سنگ کیسه صفرا نمی گیرد. عوارض برداشتن کیسه صفرا در طولانی مدت هم یک شایعه بیشتر نیست.

آیا برداشتن سنگ کیسه صفرا باعث لاغری می شود؟

صفرا به هضم غذاهای چرب کمک می کند. برداشتن این اندام، کبد را از تولید صفرا برای هضم چربی‌ها باز نمی ‌دارد. صفرا به جای اینکه در کیسه صفرا ذخیره شود، به طور مداوم از کبد مستقیما به دستگاه گوارش وارد می شود. گفتنی است که ارتباطی خاص بین رژیم غذایی و سنگ کیسه صفرا وجود دارد. چاقی و کاهش وزن سریع از عوامل خطر برای ایجاد سنگ کیسه صفرا هستند. همچنین اگر رژیم غذایی حاوی کربوهیدرات های تصفیه شده و کالری زیاد، اما فیبر کم داشته باشد، خطر ابتلا به سنگ کیسه صفرا را افزایش می دهد.

پس باید به این نکته توجه کرد که مصرف غذاهای پرچرب و سنگین و تجمع چربی و کلسترول که، چاقی نتیجه آن است می ‌تواند منجر به ابتلا به سنگ کیسه صفرا شود. اما به طور کلی باید خاطر نشان کرد که هیچگونه ارتباط مستقیمی میان برداشتن کیسه صفرا و لاغری وجود ندارد و بیماران و متقاضیان انجام عمل جراحی فوق نباید انتظار خاصی را در باب کاهش وزن ناگهانی و یا چشمگیر بعد از انجام عمل فوق داشته باشند.

آیا بعد از عمل کیسه صفرا لاغر می شویم؟

پس از برداشتن کیسه صفرا، این احتمال وجود دارد که مقداری کاهش وزن را تجربه کنید. این امر ممکن است به دلیل موارد زیر باشد:

• حذف غذاهای چرب

پس از جراحی، ممکن است تا زمانی که بدن خود را تنظیم کند، در هضم غذاهای چرب دچار مشکل شوید. به همین دلیل، جراح شما ممکن است به شما دستور دهد که از مصرف غذا های پر چرب و سرخ شده پرهیز کنید تا زمانی که بدن شما بهتر بتواند آن ها را مدیریت کند.

• داشتن یک رژیم غذایی ملایم

در طول دوران نقاهت، ممکن است متوجه شوید که غذا های تند و غذا هایی که باعث ایجاد گاز می شوند می توانند منجر به ناراحتی های گوارشی شوند. این مشکل می تواند شما را از برخی از غذاهای مورد علاقه خود دور کند.

• مصرف غذا با لقمه های کوچک

تا چند هفته پس از جراحی، ممکن است نتوانید مقدار زیادی غذا را در یک وعده بخورید. احتمالاً به شما توصیه می‌ شود که وعده ‌های غذایی کوچک‌ تر را بیشتر بخورید.

• دوره بهبودی و ریکاوری

اگر جراحی سنتی به جای جراحی لاپاراسکوپی انجام داده اید، ممکن است درد، ناراحتی و زمان بهبودی طولانی تری بعد از جراحی تجربه کنید که همه این ها می تواند بر اشتهای شما تأثیر بگذارد.

• ابتلا به اسهال

یکی از عوارض جانبی احتمالی جراحی کیسه صفرا، اسهال است. این مشکل باید پس از چند هفته بهبود یابد.

در دوران نقاهت، امکان دارد کالری کمتری نسبت به قبل از زمان جراحی دریافت کنید. اگر چنین است، احتمالاً حداقل به طور موقت وزن کم خواهید کرد. اما در کنار توجه به موارد یاد شده باید به این نکته نیز دقت کرد که رابطه مستقیمی میان لاغری و از دست دادن وزن با عمل کیسه صفرا وجود ندارد و مطابق این گزاره متقاضیان انجام عمل جراحی فوق نباید انتظار از دست دادن سریع یا زیاد وزن در مدت زمان کوتاه را داشته باشند.

جراحی لاپاراسکوییک کیسه صفرا با دکتر سعید شمس

دکتر سعید شمس به عنوان بهترین جراح کیسه صفرا در تهران و عضو جامعه بین‌المللی جراحان چاقی و باریتریک و جامعه جراحان ایران است. وی از دانشگاه علوم پزشکی ایران فارغ‌التحصیل شده است و بیش از 4000 عمل جراحی در بیمارستان‌های مختلف تهران انجام داده است. دکتر شمس در زمینه‌های مختلف جراحی مانند عمل چاقی و روده‌ها، فوق تخصص دارد و عمل سنگ کیسه صفرا یکی دیگر از خدمات ایشان به شمار می‌رود.

دکتر شمس برای تشخیص و درمان درد کیسه صفرا از عمل لاپاروسکوپی استفاده می‌کند. لاپاروسکوپ، یک ابزار مدرن برای مشاهده درون بدن است و از یک لوله نازک و بلند و یک دوربین پیشرفته در نوک آن تشکیل می‌شود. در عمل لاپاروسکوپی، ابتدا برشی کوچک در دیواره شکم فرد ایجاد می‌شود و سپس ابزار لاپاروسکوپ از این مسیر وارد بدن می‌شود. دوربین، تصاویر درون بدن را به مانیتور ارسال می‌کند تا دکتر بدون نیاز به جراحی باز دلیل درد کیسه صفرا را تشخیص دهد. البته لاپروسکوپی برای جراحی چاقی مانند عمل اسلیو معده، بای پس معده، مینی بای پس معده و سایر جراحی های که توسط دکتر شمس انجام می گیرد مانند فتق، طحال نیز به کار می‌رود.

پیشگیری از مشکلات کیسه صفرا

هیچ روش ثابت‌ شده‌ای برای پیشگیری از بروز درد کیسه صفرا وجود ندارد. درواقع دلیل عمده تشکیل سنگ کیسه صفرا سابقه خانوادگی است اما رعایت چند نکته می‌تواند به پیشگیری از مشکلات کیسه صفرا کمک کند:

1- صرف سه وعده غذایی سالم و متعادل در هر روز؛

2- حفظ وزن مناسب بدن؛

3- انجام ورزش به‌صورت منظم؛

4- پرهیز از نوشیدن مشروبات الکلی.

همچنین مدیریت سلامت فردی و کنترل مشکلات رایج مانند دیابت و کلسترول بالا، خطر بروز علائم کیسه صفرا را کاهش می‌دهد.

جمع بندی نهایی

با توجه به آنچه گذشت به نظر می رسد کلسترول نقش مهمی در شکل گیری سنگ کیسه صفرا ایفا می کند. اگر سابقه خانوادگی سنگ کیسه صفرا دارید، ممکن است پزشک به شما توصیه کند که مصرف غذاهایی با محتوای چربی اشباع بالا را محدود کنید. برخی از این غذاها عبارتند از: گوشت چرب مانند سوسیس، کیک و کلوچه، خامه، پنیرهای خاص و… از آنجایی که افراد مبتلا به چاقی بیشتر مستعد ابتلا به سنگ کیسه صفرا هستند، نگه داشتن وزن در محدوده متوسط ​​راه دیگری برای محدود کردن احتمال ابتلا به عارضه مورد بحث است. همچنین این توصیه وجود دارد که حتماً رزومه و سابقه پزشک جراح مورد بررسی قرار گیرد تا با تکیه به تجربه وی ضریب خطا تا حد امکان کاهش یافته و احتمال ابتلاء به عوارض ناخواسته‌ای که ناشی از اشتباه پزشک است تا حد امکان به صفر برسد.