ریزه خواری و حجیم خواری

بر هیچ کس پوشیده نیست که برای داشتن سبک زندگی سالم، باید برنامه غذایی سالم و منظمی داشت تا از این ناحیه احتمال ابتلا به بیماری های مختلف به حداقل ممکن برسد. اما ممکن است این سوال بوجود بیاید که چرا چنین ضرورتی وجود دارد و اصلاً در صورت عدم رعایت مورد فوق، چه خطراتی افراد را تهدید می کند. اینجاست که باید به بررسی دو مفهوم ریزه خواری و حجیم خواری پرداخته شود تا بتوان پس از شناخت کامل آنها، تمهیدات لازم برای پس زدن این دو عادت غذایی نا سالم اندیشیده شود. تا پایان همراه ما باشید تا به صورت صفر تا صدی با دو مفهوم ریزه خواری و حجیم خواری و دلایل و نحوه درمان آن ها آشنا گردید. آنچه در ادامه می خوانیم: ریزه خواری چیست؟ حجیم خواری چیست؟ دلایل و درمان ریزه خواری و حجیم خواری.

ریزه خواری چیست؟

داشتن عادت ها و رژیم غذایی مناسب بدون شک تاثیر بسیار بسزایی بر سلامت افراد و جامعه دارد. بدن انسان در سنین مختلف در مقابل محرومیت از آب و غذا، در بازه های زمانی مختلف می تواند مقاومت به خرج دهد. اطباء بر این عقیده هستند که اگر فردی در سنین جوانی بوده و از سلامت کامل برخوردار باشد می تواند حدودا ۳ تا ۸ روز بدون نوشیدن آب و همچنین ۳ تا ۸ هفته بدون خوردن غذا زنده بماند.

البته این امر کاملاً نسبی است و بنا بر افراد مختلف، متفاوت است. اما از سوی دیگر داشتن عادت های بد غذایی باعث می شود تا افراد به اصطلاح از آن لب بوم بیفتند و با مصرف بی رویه و اعتیاد گونه برخی از غذا ها، دچار مشکلاتی همچون ریزه خواری شوند.

 حال سوال اینجاست که اصلاً ریزه خواری چیست و چه معنایی دارد؟

 “ریزه خواری به معنی مصرف پراکنده و بی برنامه مواد غذایی است که به مرور زمان به صورت عادت درآمده و در موارد شدیدتر می تواند منجر به بیماری شود.”

بنا به همین تعریف می توان افرادی را که در طول روز به جای صرف وعده های اصلی روزانه، به صورت دائمی و گاها بی اختیار در حال ناخنک زدن به انواع و اقسام تنقلات و میوه جات و سایر غذا ها هستند، ریزه خوار به حساب آورد.

آیا ریزه خواری باعث چاقی می شود؟

چنان چه این عادت بد غذایی برای مدت طولانی در فردی باقی بماند، تبدیل به بیماری شده که باید برای علاج آن در اسرع وقت اقدام کرد. لازم به ذکر است که میان حجم معده افراد و ریزه خواری رابطه ای کاملاً مستقیم وجود دارد. معده انسان قابلیت انعطاف پذیری داشته و با دریافت بیشتر مواد غذایی به دلایلی همچون ریزه خواری، افزایش حجم می دهد که همین موضوع باعث افزایش اشتهای افراد شده و در صورت عدم مدیریت آن، فرد به بیماری مادر امراض یعنی چاقی و عوارض پس از آن مبتلا می شود.

 طبیعتاً هرچه سریع تر به درمان ریزه خواری پرداخته شود، به همان نسبت ترک این عادت غلط راحت تر خواهد بود. درمان این عادت غلط غذایی نیز به اراده و خواسته افراد موبوط بوده و یکی از اصلی ترین راه حل های درمان آن توجه بیش از پیش به وعده های اصلی غذایی است و باید بلافاصله پس از احساس سیری نیز از خوردن غذا دست کشید. البته در صورتی که این مسئله به یک بیماری تبدیل شود؛ فرد می تواند سراغ عمل های لاغری برود تا بتواند برای درمان چاقی ناشی از ریزه خواری اقدام کند.

دلیل اصلی چاقی ناشی از ریزه خواری نیز این است که افراد به دلیل مصرف خوراکی هایی که صرفا درصد قند، چربی یا شکر بالایی دارند و فاقد ارزش غذایی محسوب می شوند، به مرور زمان دچار بیماری چاقی می شوند. به این ترتیب ریزه خواری یکی از جدی ترین تهدیدات برای کاهش وزن محسوب شده و در صورت عدم ترک آن ممکن است عمل جراحی انجام شده را نیز بی فایده سازد.

عوارض ریزه خواری می تواند هم بر بدن و هم بر روان اثر گذار باشد. مهم ترین عوارض ریزه خواری عبارتند از:

• ابتلا به دیابت نوع ۲

بدون شک اولین عارضه ابتلا به دیابت است. به دلیل مصرف مواد قندی فراوان، بدن هورمون انسولین ترشح می کند اما اگر حجم مواد قندی بالا برود ممکن است انسولین ترشح شده پاسخ گو نبوده و فرد به دیابت مبتلا شود. معمولاً دیابت نوع 2 است که در افراد ریزه خوار خود را نشان می دهد.

• پوسیدگی دندان

دومین عارضه اما پوسیدگی دندان است. چرا که فاصله میان مسواک زدن و و خوردن مکرر خوراکی های مختلف، زیاد بوده و همین دلیل می تواند منجر به کاهش بهداشت دهان و دندان فرد شود.

• افسردگی

عارضه روحی و بسیار خطرناکی که خود می تواند بر مشکل موجود بیفزاید، افسردگی ناشی از چاقی است. افراد ریزه خواری که به مرض چاقی مبتلا می شوند ممکن است به مرور زمان با کاهش اعتماد به نفس و کم تحرکی روبرو شده که در این حالت ترشح هورمون سروتونین بدن کاهش یافته و نتیجه این امر ایجاد میل به خوردن بیشتر برای رساندن هورمون مورد نظر به سطح نورمال است. همین موضوع فرد را درون چرخه باطلی زندانی می کند که ریزه خواری آغاز شده و به افسردگی ناشی از چاقی هدایت می کند.

ما در یک مقاله جداگانه درمورد چاقی و اضطراب بطور مفصل صحبت کرده ایم اگر مشتاق به این موضوع هستید پیشنهاد می کنم بر روی متن لینک داده شده کلیک کنید.

حجیم خواری چیست؟

اشاره شد که ریزه خواری به مصرف تنقلات و سایر خوراکی های با ارزش غذایی کم مربوط می شود در حالی که حجیم خواری به خوردن بی رویه غذا در وعده های اصلی اشاره دارد. چنین افرادی در تمامی وعده های روزانه به صورت افراطی نسبت به خوردن غذا های مختلف اقدام می کنند. در کل باید گفت که ریزه خواری شامل پرخوری در تنقلات و خوراکی های مختلف است و در حالی که حجیم خواری شامل پر خوری در وعده های غذایی اصلی و روزانه است. به هر حال حجم معده در حجیم خواری نیز با افزایش روبرو بوده و به هر میزان که افزایش حجم برای معده اتفاق بیفتد، به همان نسبت نیز اشتهای افراد بیش از پیش افزایش می یابد.

 حجیم خواری نیز می تواند همچون ریزه خواری به مرور به یک عادت بسیار غلط غذایی تبدیل شود که در موارد شدیدتر چاقی مفرط را در پی داشته و سایر امراض و بیماری ها را به ارمغان آورد. به همین دلیل باید در همان ابتدای بروز نشانه های مربوط به حجیم خواری، نسبت به حل مشکل اقدام کرد و در غیر این صورت همچون مورد قبل، ممکن است فرد عمل لاغری را انجام دهد تا این مشکل حل شود.

حجیم خواری نه تنها از تناسب اندام جلوگیری می کند، بلکه عامل اصلی جلوگیری از تحرک نیز محسوب می شود، چرا که با توجه به خوردن غذا های بیشتر در بازه زمانی کوتاه تر شتاب حرکت فرد به سمت چاقی بیشتر بوده و به همان نسبت، عوارض سریع تر و خطرناک تر خود را نشان می دهند. با توجه به اینکه حجیم خواری و ریزه خواری منجر به یک نتیجه یعنی چاقی می شود، عوارضی که در پی دارد با ریزه خواری مشابهت داشته اما به هرحال برخی دیگر از عوارض حجیم خواری عبارتند از:

• ابتلا به انواع سرطان

احتمال ابتلا به برخی از سرطان ها با چاقی ناشی از حجیم خواری رابطه ای کاملاً مستقیم داشته و سرطان های رحم، تخمدان و پستان در زنان شایع تر بوده و در مردان نیز می توان از سرطان پروستات نام برد.

• ابتلا به کبد چرب

بر اثر چاقی ناشی از حجیم خواری، میزان چربی بیشتری وارد کبد شده که باعث ایجاد انواع نارسایی ها و مشکلات و حتی تخریب بافت کبد می شود.

• بیماری کیسه صفرا

در صورت جمع شدن حجم بالایی از چربی و کلسترول در بدن افراد چاق، کلسترول بیشتری به کیسه صفرا وارد شده که می تواند منجر به ایجاد سنگ کیسه صفرا شود.

دلایل ریزه خواری و حجیم خواری

پس از شناخت کامل ریزه خواری و حجیم خواری لازم است به بررسی عوامل ابتلا به این دو عادت بد غذایی بپردازیم. طبیعتا شناخت دلایل این دو عادت بد غذایی موجبات پیشگیری از آن ها را فراهم می آورد. مهم‌ ترین دلایل ریزه خواری عبارتند از:

• بی نظمی در غذا خوردن

در صورتی که فاصله زمانی زیادی میان وعده های غذایی وجود داشته باشد، احتمال ابتلای افراد به بیماری ریزه خواری قوت گرفته که به همین دلیل لازم است حتما افراد مستعد، نسبت به تنطیم این فواصل زمانی اقدام کنند.

• بی خوابی و کم خوابی

نداشتن خواب به اندازه کافی باعث می شود میزان مصرف خوراکی های مختلف مخصوصا پر کالری ها در طول روز افزایش یابد و شب هنگام نیز در صورتی که افراد از بی خوابی رنج ببرند ممکن است به سراغ یخچال رفته و با خوردن تنقلات وقت خود بگذرانند.

• بی حوصلگی و بیکاری

بسیاری از مواقع مشاهده می شود که افراد تفریح سالمی ندارند و صرفاً برای گذران وقت، اقدام به خوردن شیرینی جات و تنقلات می کنند، که اگر چاره ای برای آن اندیشیده نشود به مرور تبدیل به یک عادت برای گذراندن اوقات فراغت شده که همین موضوع می تواند منجر به ابتلای به ریزه خواری شود.

• کم خونی و کمبود ویتامین در بدن

کم خونی و نبود ویتامین های مورد نیاز در بدن باعث می شود تا افراد خیلی زود احساس خستگی و گرسنگی کرده و از فعالیت روزانه خود دست بکشند و روی به استفاده از تنقلات و خوراکی جات و در یک کلام ریزه خواری بیاورند.

در خصوص حجیم خواری به این موضوع اشاره شد که برخلاف ریزه خواری تماماً مربوط به پرخوری در وعده های اصلی غذایی است و به همین دلیل می تواند دلایل منحصر به فرد خود را داشته باشد. مهم ترین دلایل حجیم خواری عبارتند از:

• اضطراب و استرس

بسیاری از افراد برای فرار از تنش های روزمره و یا حتی استرس های عاطفی، به حجیم خواری در وعده های اصلی پناه می بردند که همین موضوع می تواند موجبات پرخوری غذا در وعده های اصلی یا حجیم خواری را فراهم کند.

• سرعت بالای غذا خوردن

موضوع خوردن غذا با سرعت بالا در افرادی که از عادت حجیم خواری رنج می برند بسیار مشهود است. این دسته از افراد بدون توجه به محتویات وعده غذایی با سرعتی بالاتر نسبت به حد معمول که خود نشان دهنده عدم جویدن مناسب غذا است ، وعده غذایی خود را صرف می کنند که به مرور زمان در افراد حجیم خوار منجر به چاقی می شود.     

• غذا خوردن غیر ارادی

اشاره شد که حجیم خواری ابتدا به صورت یک عادت ظاهر شده و چنانچه نسبت به حل آن چاره ای اندیشیده نشود، به صورت یک بیماری در فرد ظاهر می شود. به همین دلیل مشاهد می شود که افراد حجیم خوار پس از گذشت مدتی کنترل خاصی بر رفتار خود حین غذا خوردن ندارند، و به صورت بی اراده این عمل را تکرار می کنند که در این صورت ترک این فعل با دشواری هایی به مراتب بشتر همراه است.

درمان ریزه خواری و حجیم خواری با جراحی چاقی

در قسمت های قبل اشاره شد که ریزه خواری و حجیم خواری هر دو به یک نتیجه یعنی چاقی منجر می شود، و در صورتی که تغییرات لازمه در سبک زندگی و برنامه غذایی ایجاد نشود راهی جز انجام عمل جراحی باقی نمی ماند. به هر حال انجام عمل جراحی در بسیاری از موارد به عنوان آخرین راه حل ممکن شناخته می شود و لزوم شناخت نوع و چیستی آن و همچنین سایر عوارض جانبی احتمالی وجود دارد. خاطر نشان می شود که به هیچ وجه نباید به عادت غذایی پیش از عمل بازگشت، چرا که اگر فرد مجدد به ریزه خوار یا حجیم خواری پس از عمل روی بیاورد، تمامی اثرات عمل انجام شده خنثی شده و وضعیت وی تغییری نخواهد کرد.

پرشکان و اطبای متخصص در امر چاقی انوع خاصی از جراحی های چاقی را متناسب با اینکه آیا شما ریزه خوار هستید یا حجیم خوار توصیه می کنند که در عین اینکه کم خطرترین هستند، پربازده ترین عمل ها نیز شناخته می شوند. یکی از این نوع جراحی ها، عمل اسلیو معده است که مناسب افراد حجیم خوار بوده و برای افراد ریزه خوار نیز عمل بای پس (Stomach bypass Surgery)  توصیه می‌شود. این عمل‌های جراحی از رایج ترین عمل ها برای لاغر شدن و جلوگیری از چاقی محسوب می شوند.

در عمل اسلیو معده که مناسب و مخصوص افراد حجیم خوار است چون با کوچک کردن حجم معده باعث کاهش اشتها و در نهایت کاهش وزن می شود و همچنین با ترشح هورمون گرلین فرد کمتر احساس گرسنگی می کند و حجیم خواری نمی کند. به همین دلیل است که عمل اسلیو معده بیشتر مناسب افراد حجیم خوار است.

در جراحی اسلیو معده چیزی در حدود ۸۰ الی ۹۰درصد معده برش خورده و از درون بدن و شکم خارج می گردد. شکل نهایی معده پس از انجام این عمل جراحی شبیه به یک لوله یا میوه موز است، و غذا به راحتی می تواند از آن عبور کند و در نتیجه معده ازحالت کیسه ای و پر ظرفیت خود خارج می شود. جالب اینجاست که این عمل به صورت بسته انجام شده و معمولاً پس از حدود ۳ هفته نیز هیچ جای بخیه ای روی شکم بیمار باقی نمی ماند. در نقطه مقابل به افراد ریزه خوار اما عمل جراحی بای پس پیشنهاد می‌شود. در این روش اما هدف اصلی کاهش حجم معده است. بعد از انجام این عمل فرد ریزه خوار احساس سیری زودرس کرده و از طرفی دیگر غذای خورده شده مستقیماً به روده نقل مکان کرده تا آماده‌ی دفع شود.

در یک کلام باید گفت که هدف غایی و نهایی از انجام این عمل کاهش جذب کالری، بدون وارد آوردن ضربه به جذب مواد مغذی و ضروری بدن است. در این روش معده به دو بخش تقسیم می‌شود. محل انجام برش در معده، فاصله مشخصی از زیر کاردیا است. سپس نوبت به برش روده می‌رسد. پزشک جراح روده را به فاصله کمی از دوازده برش می‌دهد تا سر روده باریک آزاد شود. در نهایت سر آزاد شده روده به معده کوچکتر متصل می‎شود تا از یک طرف میزان دفع افزایش یابد و از طرف دیگر جذب مواد مغذی با کاهش روبرو نشود. گفتنی ‌است که عمل جراحی بای پس برعکس عمل اسلیو معده، برگشت پذیر نیز است.

توجه داشته باشید برگشت پذیری به معنای برگشت وزن اضافی نمی باشد. بلکه در عمل بای پس، اگر فرد بیمار به هر دلیلی از عمل خود نتیجه مورد نظر را به دست نیاورد؛ می تواند روده و معده را به حالت اولیه خود برگردانده و عمل دیگری را انجام دهد. در خصوص اسلیو معده به علت برداشتن قسمتی از آن، طبیعتا معده شما نمی تواند به حالت اولیه برگردد و از این روست که به عمل اسلیو، عمل برگشت ناپذیر می گویند.

سخن پایانی  

در این مقاله تلاش شد با به صورت کامل به دو عارضه ریزه و خواری و حجیم خواری پرداخته شود تا آن دسته از افرادی که در پی شناخت و درمان هریک از این دو عارضه هستند، با پیچیدگی های این امر آشنا گردند. خاطر نشان می شود که هم ابتلا و هم پیشگیری به دو عارضه نام برده، هر دو به سبک زندگی افراد مربوط بوده و همچنین مشورت با یک متخصص تغذیه و فوق تخصص جراحی چاقی در این زمینه نیز می تواند کمک شایان و فراوانی به افراد مبتلا به ریزه خواری و حجیم خواری باشد. در پایان از شما دوستان خواهشمندیم که اگر این مقاله برای شما مفید بود، ما را در بازنشر هر چه بهتر آن در صفحات مجازی یاری کنید و یا اگر سوالی در این زمینه دارید، خوشحال می‌شویم آن را با ما به اشتراک بگذارید.