سندروم دامپینگ معده

سندروم دامپينگ معده (Stomach dumping syndrome) یا تخلیه ی سریع معده وضعیتی است که در آن، تخلیه غذا و بخصوص کربوهیدرات ها از معده به روده ی کوچک، بسیار سریع اتفاق می افتد.

این بیماری پس از انواع جراحی های لاغری که در آن ها بخشی از معده برداشته یا بای پس می شود، ایجاد شود. برای درک عمیق تر این موضوع پیشنهاد می کنم این مقاله را تا انتها بخوانید.

سندروم دامپینگ در واقع ورود حجم زیادی از غذا به شکل آنی و ناگهانی به داخل روده باریک است.

در عمل های بای پس چون مسیر روده به معده مسقیم می شود و سریع تر به علت کوچک تر شدن معده، غذا سریع تر وارد معده می شود، این سندروم ممکن است در یک سوم یا یک دوم موارد دیده بشود.

علت آن هم غذا های پرکالری شامل کربوهیدرات بالا و ورود ناگهانی اون بخاطر کاهش حجم معده به داخل روده باریک هست.

علت دامپینگ در عمل معده

علت اصلی دامپينگ معده تغییراتی است که در معده صورت می‌گیرد.

در حالت طبیعی غذا و مایعاتی که نوشیده می‌شود در ابتدای امر مدتی در معده می‌مانند و با اسید معده ترکیب می‌شوند. پس از اینکه تجزیه‌های ابتدایی صورت گرفت غذا وارد روده‌ی کوچک می‌شود و ادامه روند هضم غذا انجام می‌پذیرد.

افرادی که بنا به دلایلی همچون ابتلا به سرطان معده، تحت عمل جراحی معده قرار می‌گیرند و یا برای لاغری اقدام به عمل جراحی بای پس معده می‌کنند و قسمتی از معده یا در برخی موارد خاص کل معده آنها برداشته می‌شود،

پس از انجام عمل جراحی با عوارض زیادی روبرو می‌شوند که یکی از شایع‌ترین آنها ابتلا به سندروم دامپینگ است.

هرگونه تغییری در شکل و ابعاد معده که به دنبال عمل‌های جراحی معده صورت می‌گیرد باعث می‌شود که معده نتواند طبق روال عادی و طبیعی خود هضم غذاها را آغاز کند و غذا و مایعات بدون اینکه در معده باقی بماند مستقیم وارد روده‌ی کوچک می‌شود یا به شکل استفراغ به بیرون باز می‌گردد و از آنجایی که سرعت حرکت مواد غذایی در دستگاه گوارش افزایش می‌یابد بیشتر افراد مبتلا به سندروم دامپینگ با اسهال روبرو می‌شوند.

علائم و نشانه های تخلیه سریع معده

حالت تهوع، استفراغ، دل درد، اسهال، سرخ شدن، سرگیجه و افزایش ضربان قلب از جمله علائم تخلیه سریع معده هستند.

• این علائم بطور متوسط ۱۰ تا ۳۰ دقیقه بعد از خوردن غذا ظاهر می شوند.
• بیمارانی که عمل بای پس معده انجام داده اند، معمولا این حالات را تجربه می کنند
• سندروم دامپینگ در بیماران تحت عمل اسلیو معده به ندرت مشاهده می شود.

تشخیص سندرم دامپینگ

پزشک برای تشخیص علت تخلیه سریع معده، ابتدا تاریخچه پزشکی بیمار را از نظر جراحی های چاقی مانند عمل بای پس معده یا اسلیو معده و غیره بررسی می کند. سپس در صورت انجام اعمال چنین جراحی هایی علائم و نشان های این بیماری را مورد بررسی قرار می دهد. تغییر در شیوه زندگی و رژیم غذایی علائم سندروم دامپینگ معده را به حداقل می رساند.

درمان دامپینگ معده

درمان دامپینگ معده قابل درمان و کنترل است و روشهای مختلفی دارد. مانند مصرف دارو، تغییر در رژیم غذایی و اعمال جراحی وجود دارد که بنا به تشخیص پزشک صورت می گیرد.

درمانی که برای دامپینگ معده در نظر گرفته می شود بدین شکل است که وعده های غذایی شامل وعده های کوچک، بین 6 تا 7 وعده در طول روز شامل غذاهایی با پروتیین و چربی بالا ولی کربوهیدرات پایین هست.

خوردن آرام غذا، جویدن زیاد و نخوردن همزمان مایعات با غذا است، که باعث کاهش دامپینگ می شود. در ادامه داروهایی مصرف می شود که که کمک می کند تخلیه را کندتر بکند و مانع از ایجاد این سندروم بشود.

مهم ترین نکته و کاری که فرد باید انجام بده این است فرد حداقل تا یک ساعت بعد از غذا دراز نکشد یا حالت نیمه نشسته یا خوابیده پیدا نکند.

چندین نوع جراحی برای درمان این شرایط وجود دارد که باید بر اساس جراحی اولیه بیمار انتخاب شود.

طبق گفته موسسه ملی دیابت، جراحی برای درمان سندروم دامپینگ اغلب موفقیت آمیز نخواهد بود.

دکتر سعید شمس فوق تخصص جراحی های چاقی و لاپارسکوپیک، بهترین جراح چاقی اسلیو معده در تهران با مشاوره و تیم تغذیه عوارض را به حداقل می رساند.

مراقبت تغذیه‌ای بیماران مبتلا به سندرم دامپینگ

1. مصرف مواد غذایی با پروتئین بالا و چربی متوسط با میزان کالری کافی؛ جهت حفظ یا به‌دست آوردن وزن مورد نیاز بدن.
2. مصرف غذاهای فیبری؛ زیرا باعث افزایش ویسکوزیته شده و سرعت انتقال مواد در دستگاه گوارش فوقانی را آهسته می‌کند.
3. بعد از غذا دراز بکشید و از فعالیت های اضافی تا 1 ساعت بعد از غذا پرهییز کنید، چون به تخلیه آهسته معده مکم می کند.
4. نوشیدن و مصرف مایعات باید در طول روز باشد آن هم با حجم کم و بصورت متناوب. همراه وعده غذای به هیچ وجه توصیه نمی شود زیرا باعث سرعت بخشیدن انتقال در دستگاه گوارش می شود.
5. از مصرف مواد شیرین هیپروتونیک مانند نوشابه های غیرالکلی، آب میوه، کیک، دسرهای یخ زده، پرهیز کنید.
6. از مصرف لاکتوز خوداری کنید زیرا باعث تسریع انتقال دستگاه گوارش می شود مانند لاکتوز موجود در شیر و بستنی.

مراقبت های پرستاری سندروم دامپینگ

مراقبت های پرستاری تخلیه سریع معده بیشتر به خود شخص بستگی دارد تا با رعایت نکات زیر از بروز و تشدید سندرم دامپینگ جلوگیری کند. لذا با رعایت نکات پیشنهادی زیر می توان از تشدید دامپینگ معده (Stomach dumping) جلو گیری کرد.

• ابتدا به یاد داشته باشید که حتما غذای خود را در حالت نشسته بخورید.
• حجم وعده های غذایی خود را کاهش دهید و آن را به 5 الی 6 وعده در طول روز برسانید.
• از مصرف لبنیات تا حد امکان خوداری کنید.
• مصرف مایعات باعث رقیق شدن مواد در معده می شود لذا همراه غذا مایعان ننوشید و حداقل تا 30 الی 60 دقیقه قبل و بعد از غذا مایعات مصرف نکنید.
• نان گندم، سبزیجات که دارای کربوهیدرات های پیچیده هستند حتماً در برنامه غذایی خود بگنجانید.
• هنگام خوردن غذا صبر داشته باشید و غذا را کامل بجوید و به آهستگی میل کنید.
• فیبر از جمله منابع مهم برای درمان دامپینگ و حتما در برنامه غذایتان قرار بدهید.
• از نوشید الکلی جات و نوشیدنی های گازدار خوداری کنید.
• مصرف آب را افزایش دهید چون برای سلامتی بدن شما و حفظ متابولیسم بدنتان مورد نیاز است.
• قبل از سیر شدن از غذا خوردن دست بکشید.
• غذا ها و نوشیدنی های مجاز را در دمای متعادل میل کنید چون دمای خیلی سرد و خیلی گرم باعث تشدید علائم سندروم دامینگ می شود.

منبع ها:

1. www.mayoclinic.org
   
2. wikipedia
3. www.healthline.com
4. www.niddk.nih.gov