چند بار رژیم گرفته اید؟ چقدر رژیم های چاقی را دنبال می کنید؟ آیا تابه حال از این دستورالعمل ها استفاده کرده و وزن کم کرده اید؟ چند بار رژیم تان را شکسته اید؟ آیا می دانید که دلیل همه این اتفاق ها وجود دو هورمون گرلین و لپتین است.
گرلین اغلب هورمون گرسنگی نامیده می شود زیرا اشتها را افزایش می دهد. لپتین به عنوان هورمون سیری شناخته می شود زیرا به مغز می گوید چه زمانی به اندازه کافی سیر شده ایم. هر دوی این هورمون های گرسنگی در افزایش، کاهش و حفظ وزن ما موثر هستند.
اگر می خواهید که بیشتر با هورمون گرلین آشنا شوید، با این سری از مقالات دکتر سعید شمس همراه باشید.
هورمون گرلین چیست و چه نقشی در چاقی دارد؟
هورمون گرلین یا هورمون گرسنگی در معده و روده کوچک تولید می شود و وظیفه آن افزایش اشتها و تحریک هورمون رشد در بدن است. سطح هورمون گرلین درست قبل از غذا خوردن افزایش و بعد از آن در بدن کاهش ترشح هورمون گرلین رخ می دهد.
داستان از این قرار است که اگر فرد قبل از غذا افزایش قابل توجهی در اشتها نداشته باشد یا بعد از غذا احساس سیری نکند، احتمال اینکه در طول روز از وعده های غذایی کوچک و میان وعده ها استفاده کند، بسیار زیاد بوده و در نهایت باعث دریافت کالری اضافی در این افراد خواهد شد. از طرفی دیگر، اگر سطح گرلین بعد از مصرف غذا کاهش پیدا نکند، تمایل به غذا خوردن را طولانی تر کرده و در نتیجه باعث می شود حجم بیشتری غذا مصرف شود.
در افراد چاق، سطح گرلین افزایش و سپس کاهش نمی یابد و پایین ماندن سطح آن در این افراد منجر به پرخوری و مصرف بیشتر میان وعده ها خواهد شد. گرلین اغلب هورمون گرسنگی نامیده می شود زیرا اشتها را افزایش می دهد.
لپتین به عنوان هورمون سیری شناخته می شود زیرا به مغز می گوید چه زمانی به اندازه کافی سیر شده ایم. هر دوی این هورمون های گرسنگی در افزایش، کاهش و حفظ وزن ما موثر هستند.
هورمون لپتین چیست و چه نقشی در چاقی دارد؟
لپتین هورمونی است که از سلول های چربی آزاد شده و تاثیرگذارترین هورمون از نظر تنظیم اشتها و ذخیره انرژی شناخته می شود؛ به زبان ساده، این هورمون به بدن ما می گوید که سیر هستیم.
نحوه عملکرد این هورمون در بدن ما بدین صورت است که با کاهش وزن، سطح لپتین کاهش پیدا خواهد کرد. با افزایش سطح لپتین، میزان چربی در بدن نیز افزایش پیدا می کند.
در افراد چاق، لپتین بیش از حد در خون وجود دارد که باعث کاهش حساسیت به هورمون یا مقاومت به لپتین می شود. به عبارتی، زمانی که شما یک رژیم کم کالری را در پیش می گیرید؛ سطح گرلین افزایش پیدا کرده و باعث افزایش گرسنگی خواهد شد.
به همین دلیل است که برای بدن یک رژیم غذایی جدید دشوار بوده و اغلب افراد در میانه راه آن را رها می کنند. از طرفی، با کم کردن وزن، سطح لپتین کاهش می یابد که می تواند باعث افزایش اشتها شود؛ زیرا بدن تلاش می کند به وزن اولیه خود بازگردد. این اتفاق به ویژه پس از کاهش وزن سریع در رژیم های بسیار کم کالری دیده می شود؛ زمانی که بدن در حال تغییر وزن شدید و سریع است.
به همین دلیل است که اهمیتی ندارد که رژیم غذایی مورد نظر شما چقدر جدید است یا افراد مشهور آن را تبلیغ می کنند؛ اکثر رژیم ها منجر به کاهش وزن پایدار یا حفظ وزن هدف نمی شوند.
هورمون گرلین چگونه بر بدن تاثیر می گذارد؟
از جمله تاثیرات هورمون گرلین بر بدن عبارتند از:
- گرسنگی و سیری: هورمون گرلین باعث افزایش احساس گرسنگی و کاهش احساس سیری می شود. در مواقعی که معده خالی است، گرلین به مغز پیام گرسنگی می فرستد و نیاز به غذا پیدا می کنید.
- مصرف غذا و وزن بدن: این هورمون باعث افزایش غذای مصرفی شما می شود و در صورتی که سطح آن دائما بالا رود باعث افزایش وزن و در صورت پایین آمدن سطح گرلین باعث کاهش اشتها و کاهش وزن می شود.
- متابولیسم و مصرف انرژی: هورمون گرلین باعث کاهش مصرف انرژی می شود. این بدین معنی است که زمانی که سطوح گرلین بالاست بدن کالری کمتری را می سوزاند که این موضوع به تدریج می تواند باعث افزایش وزن شود.
عوامل موثر بر سطوح گرلین در بدن
از جمله عوامل موثر بر سطوح گرلین در بدن عبارتند از:
- زمان: سطح هورمون گرسنگی قبل از غذا خوردن در بالاترین میزان و پس از غذا خوردن در کمترین میزان قرار دارد.
- تغذیه: داشتن رژیم غذایی پر پروتئین باعث کاهش ترشح هورمون گرلین و سیری زودرس فرد می شود، اما در حالی که رژیم های پر کربوهیدرات باعث افزایش سطح هورمون گرلین و گرسنگی می شوند.
- خواب: بی خوابی یا کمبود خواب باعث افزایش سطح هورمون گرلین و پرخوری می شود. به همین دلیل است که بیشتر افرادی که خواب کافی ندارند یا بی خوابی دارند بیشتر دچار اضافه وزن و چاقی می شوند.
- استرس و اضطراب: استرس و فشار روانی باعث افزایش سطح هورمون گرلین و پرخوری می شود. معمولا افرادی که دچار استرس می شوند در پاسخ به این شرایط پرخوری می کنند که نتیجه آن اضافه وزن و چاقی خواهد بود.
تاثیر عمل لاغری بر سطوح گرلین
تاثیر انواع جراحی لاغری اعم از اسلیو معده و بای پس معده متفاوت از رژیم غذایی است. به این معنی که، بعد از انجام این دو روش جراحی، کاهش ترشح هورمون گرلین بسیار چشمگیر خواهد بود. به همین دلیل است که تاثیرات جراحی های لاغری بر کاهش وزن، موثرتر از رژیم های غذایی است.
با انجام عمل اسلیو معده فوندوس معده (هورمون گرلین در فوندوس تولید می شود) برداشته می شود. همین موضوع باعث کاهش قابل توجه سطح گرلین یا سرکوب هورمون گرلین (تا حد زیادی) می شود.
سطح لپتین پس از بای پس معده و اسلیو، به محض یک هفته پس از جراحی کم شده و با کاهش چربی بدن این روند کاهش ادامه پیدا می کند. با این تفاسیر به صورت خلاصه:
- با انجام اسلیو و بای پس معده به خصوص اسلیو معده اشتها تا حد قابل توجهی حتی تا دو سال بعد از جراحی کاهش پیدا می کند.
- با انجام این جراحی ها کاهش وزن و کنترل اشتها بسیار آسان تر از قبل عمل است و علت آن تغییرات قابل توجه در هورمون های گرسنگی می باشد.
آیا هورمون گرلین بعد از جراحی لاغری بر می گردد؟
به صورت کلی، کاهش وزن و کنترل اشتها تا 12 ماه بعد از جراحی چاقی آسان و راحت به نظر می رسد. ممکن است بعد از یک سال، کم کم شاهد بازگشت وزن بعد از عمل لاغری (به مقدار بسیار کم) خواهید بود، که بهتر است دوباره زیر نظر پزشک خود قرار بگیرید.
پزشک می تواند به شما کمک کند تا الگوها و انتخاب های غذایی خود را ارزیابی کنید و روش های مختلفی برای کنترل وزن خود در نظر بگیرید. شما باید بدانید که حتی با انجام جراحی های چاقی، باید سبک زندگی خود را به صورت کامل تغییر دهید و اگر می خواهید این کاهش وزن ثابت باقی بماند؛ ورزش و تغذیه سالم را همواره رعایت کنید.
جمع بندی
کاهش وزن کار آسانی نیست؛ به همین دلیل است که بسیاری از افرادی که با چاقی و لایه های زیاد چربی دست و پنجه نرم می کنند، اغلب جراحی چاقی را برای خلاص شدن از این چربی ها انتخاب می کنند.
انجام این جراحی ها به تنهایی باعث کاهش وزن نمی شوند و وجود برخی هورمون ها نیز در این میان تاثیرگذارند. هورمون هایی مانند گرلین که باعث افزایش اشتها و لپتین که احساس سیری را در شما به وجود می آورند؛ نقش زیادی در کاهش وزن شما خواهند داشت.
در این میان باید بدانید که پیروی از رژیم های لاغری اصولی و عمل هایی مانند اسلیو معده و بای پس معده، کاملا این دو هورمون را تحت تاثیر قرار می دهند و در نهایت باعث لاغری شما خواهد شد.
