مراقبت های بعد از بای پس معده

یکی از فاکتورهای بسیار مهم در موفقیت هرگونه عمل جراحی اعم از عمل بای پس معده، رعایت توصیه های مراقبتی بعد از جراحی است. مراقبت های بعد از بای پس معده شامل رعایت اصول تغذیه، ورزش و فعالیت بدنی، مصرف داروهای تجویزی و … است. 

ما در اینجا به طور کامل درباره مراقبت های بعد از عمل بای پس معده صحبت کرده ایم؛ اما این مراقبت ها به صورت اختصاصی برای یک فرد نیست و شما حتما باید توصیه های مراقبتی جراح خود را در اولویت قرار دهید. 

عمل بای‌پس معده یکی از محبوب‌ترین روش‌های جراحی لاغری است که به افراد مبتلا به چاقی مفرط کمک می‌کند وزن خود را کاهش دهند و کیفیت زندگی خود را بهبود بخشند. با این حال، موفقیت این جراحی تنها به انجام آن بستگی ندارد؛ بلکه رعایت مراقبت‌های بعد از عمل بای‌پس معده نقش بسیار مهمی در بهبودی، جلوگیری از عوارض و دستیابی به نتایج مطلوب دارد. از مراقبت‌های اولیه در بیمارستان گرفته تا تغییر سبک زندگی، هر مرحله از این روند اهمیت خاصی دارد. در این مقاله، به طور جامع به معرفی و توضیح مراقبت‌های موردنیاز پس از این جراحی خواهیم پرداخت.

عمل بای‌پس معده به عنوان یکی از روش‌های مؤثر جراحی برای کاهش وزن شناخته می‌شود. این جراحی با کاهش حجم معده و تغییر مسیر دستگاه گوارش، به فرد کمک می‌کند تا میزان غذای مصرفی خود را کاهش داده و جذب کالری‌ها را محدود کند. با این حال، مانند هر عمل جراحی دیگری، عمل بای‌پس نیز به مراقبت‌های خاصی نیاز دارد تا عوارض احتمالی آن به حداقل برسد و بهبودی سریع‌تر حاصل شود.

رعایت دقیق مراقبت‌های بعد از عمل بای‌پس معده می‌تواند به جلوگیری از عوارضی مانند عفونت، لخته شدن خون یا مشکلات گوارشی کمک کند. این مراقبت‌ها شامل موارد متعددی از جمله مدیریت درد، توجه به تغذیه، فعالیت بدنی مناسب و پیگیری‌های پزشکی است. همان‌طور که در ژورنال معتبر Obesity Surgery تأکید شده است: “پیروی از دستورالعمل‌های مراقبتی پس از جراحی بای‌پس معده، کلید موفقیت بلندمدت در کاهش وزن و بهبود سلامت عمومی بیمار است.” [لینک ژورنال])

مراقبت های بعد از بای پس معده در بیمارستان

پس از انجام جراحی، بیمار به اتاق ریکاوری منتقل می شود. در این اتاق علائم عمومی بیمار تا زمانی که به هوش بیاید به دقت  پایش می شود. پس از به هوش آمدن بیمار به بخش انتقال داده می شود. 

یکی از فاکتورهای بسیار مهم مراقبت های بعد از جراحی لاغری، تسکین درد بعد از عمل بای پس معده است. معمولا جراح لاغری داروهای مسکن خوراکی و تزریقی را به منظور کنترل درد تجویز می کند. با کاهش درد و ناراحتی بیمار، مصرف داروهای تزریقی کم و مصرف داروهای خوراکی جایگزین می شود. 

یکی دیگر از ارکان های بسیار مهم در مراقبت های بعد از بای پس معده، توجه به تحرک و گردش خون بیمار است. در صورتی که بیمار بعد از جراحی بای پس تحرک داشته باشد از عوارض خطرناکی همچو آمبولی، ذات الریه و یبوست بعد از عمل لاغری است جلوگیری می شود.  

به همین دلیل است که برنامه ورزشی از همان روز بستری در بیمارستان شروع می شود. همچنین ممکن است جراح به منظور تسهیل روند گردش خون به شما توصیه کند که در چند روز اولیه بعد از جراحی از جوراب واریس استفاده کنید. 

در ویدیو زیر می توانید توضیحات دکتر سعید شمس درباره استفاده از جوراب واریس بعد از عمل چاقی را بشنوید:

تا مدتی پس از جراحی اجازه خوردن یا نوشیدن را ندارید؛ زیرا نیاز به گذشت مدت زمانی است تا دستگاه گوارش شما به حالت طبیعی بازگردد. همچنین نخوردن و ننوشیدن در این مدت از نشت مواد داخل معده جلوگیری می کند یا احتمال بروز این عارضه را به حداقل می رساند. 

به برخی از بیماران تجویز می شود که پس از جراحی، نوعی رادیوگرافی ویژه دستگاه گوارش فوقانی انجام دهند. جراح با استناد به این تصاویر پزشکی می تواند تشخیص دهد که آیا نشتی از بخیه های دستگاه گوارش وجود دارد یا خیر؟

مراقبت روز عمل بای‌پس معده

در روز جراحی، بیمار باید تحت مراقبت‌های ویژه قرار گیرد. پس از ورود به بیمارستان، تیم جراحی آزمایش‌های لازم را انجام داده و بیمار را برای عمل آماده می‌کند.

• آمادگی روانی: بیمار باید از روند جراحی و مراقبت‌های پس از آن آگاه باشد.
• انتقال به اتاق عمل: بیمار تحت بیهوشی عمومی قرار می‌گیرد و عمل بای‌پس معده توسط جراح انجام می‌شود.

پس از جراحی، بیمار باید چند ساعت در بخش مراقبت‌های ویژه بستری باشد تا وضعیت او به دقت بررسی شود.

تسکین درد بعد از عمل بای‌پس معده

درد پس از جراحی یکی از مشکلات شایع است، اما می‌توان آن را با روش‌های مختلف مدیریت کرد.

• مصرف دارو‌های مسکن: پزشک دارو‌هایی تجویز می‌کند که درد را کنترل کرده و به بیمار کمک می‌کنند راحت‌تر بهبود یابد.
• استفاده از کیسه آب گرم: در مواردی که درد خفیف است، کیسه آب گرم می‌تواند به کاهش درد کمک کند.
• مشاوره با پزشک: در صورت افزایش یا ادامه‌دار شدن درد، بیمار باید فوراً به پزشک مراجعه کند.

تحرک و گردش خون بعد از عمل بای‌پس معده

تحرک زودهنگام پس از جراحی نقش مهمی در جلوگیری از عوارضی مانند لخته شدن خون و بهبود سریع‌تر دارد.

• شروع حرکت: بیمار باید از روز اول پس از جراحی قدم‌های کوتاه بردارد.
• تمرینات سبک: انجام تمرینات ساده‌ای که گردش خون را بهبود دهند، مانند حرکت دادن پا‌ها در تخت.
• جلوگیری از بی‌تحرکی: نشستن یا دراز کشیدن طولانی‌مدت می‌تواند خطر آمبولی را افزایش دهد.
• اهمیت تنفس عمیق بعد از عمل بای‌پس معده
• تنفس عمیق و صحیح یکی از راه‌های مهم برای جلوگیری از مشکلات ریوی پس از جراحی است.
• تمرین دیافراگم: برای تقویت ریه‌ها و جلوگیری از تجمع مایعات در آن‌ها، بیمار باید تمرینات تنفس عمیق انجام دهد.
• استفاده از اسپیرومتر: این دستگاه به بیمار کمک می‌کند تا تنفس عمیق‌تر و مؤثرتری داشته باشد.
• پیشگیری از عفونت ریوی: تنفس عمیق می‌تواند از بروز مشکلاتی مانند ذات‌الریه جلوگیری کند.

مراقبت های بعد از بای پس معده در خانه

اصولا بیماران بعد از عمل بای پس معده پس از گذشت 2 الی 3 روز از بیمارستان ترخیص می شوند. در صورتی که پزشک تشخیص دهد که وضعیت بیمار پایدار است و توانایی راه رفتن داشته باشد، اجازه رفتن به منزل را دارد. اما باید همچنان در خانه مدت زمانی را استراحت کند و به توصیه های مراقبتی پایبند باشد تا به حالت معمول برگردد. 

در صورت رعایت توصیه مراقبتی و شرکت در جلسات ویزیت های دوره ای بعد از عمل لاغری تا حد زیادی از عوارض عمل بای پس در امان خواهید بود. از جمله مراقبت های بعد از بای پس معده که بسیار مهم هستند عبارتند از:

رژیم غذایی بعد از عمل بای پس معده

یکی از سوالاتی که بیماران می پرسند این است که بعد از عمل بای پس معده چه بخوریم؟ رژیم غذایی بعد از بای پس به چهار مرحله تقسیم می شود. مدت زمان هر یک از این مراحل به وضعیت بدنی شما بستگی دارد. به همین دلیل است که پزشکان برای هر بیماری رژیم غذایی خاص همان بیمار را تجویز می کنند. 

در ویدیو زیر دکتر سعید شمس توضیحاتی را درباره نوع تغذیه بعد از عمل بای پس ارائه داده اند:

به طور کلی مراحل رژیم غذایی بعد از بای پس به شرح زیر است:

• مرحله اول: بیمار در روز اول بعد از جراحی تنها اجازه مصرف مایعات شفاف را دارد. تا ده روز پس از جراحی شما باید از مایعات صاف شده و از مایعات رقیق مانند شیر، دوغ، ماست کم چرب و … استفاده کنید. 
• مرحله دوم: در روزهای بعدی می توانید (تا یک ماه) مایعات دیگر مانند آبمیوه های رقیق، عصاره گوشت سفید یا قرمز و … را هم به رژیم غذایی خود اضافه کنید. این مرحله معمولا ده روز بعد از عمل جراحی شروع می شود و شما در کنار مصرف مایعات اجازه مصرف غذاهای پوره شده را هم دارید. البته شما در این مرحله می توانید از مایعات غلیظ و سبزیجات پخته شده، تخم مرغ، مرغ بدون چربی، پنیر، میوه های له شده و … نیز استفاده کنید.
• مرحله سوم: پس از گذشت چند هفته با تایید جراحتان می توانید غذاهای نرم مانند ماهی ریش شده، گوشت بدون چربی چرخ شده و …. را به رژیم غذایی خود اضافه کنید. 
• مرحله چهارم: معمولا پس از گذشت 8 هفته از جراحی با اجازه پزشکتان می توانید مصرف غذاهای جامد و سفت را شروع کنید. البته در این مرحله نیاز است که مصرف غذاهای جامد را در حجم کم امتحان کنید تا واکنش معده جدیدتان را نسبت به آن ماده غذایی ببینید. با اینکه از این مرحله به بعد اجازه مصرف مواد غذایی روزمره خود را دارید اما برای جلوگیری از بازگشت وزن بعد از جراحی مصرف غذاهای سرخ شده، نوشابه های گازدار و به طور کلی مواد غذایی ناسالم را ندارید. 

سایر نکات مهم رژیم غذایی بعد از عمل بای پس 

• از نیم ساعت قبل و بعد از غذا خوردن از نوشیدن مایعات خودداری کنید.
• روزانه حداقل 2 لیتر مایعات بنوشید.
• برای جلوگیری از بروز سندروم دامپینگ غذایتان را به آرامی بخورید و کاملا آن را بجوید.
• مصرف نوشیدنی های الکل دار ممنوع است.
• از خوردن غذاهای پرچرب و خیلی شیرین پرهیز کنید.
• حتما در وعده های غذایی خود مواد غذایی حاوی پروتئین قرار دهید.
• مصرف نوشیدنی های کافئین دار را تا حد ممکن کم کنید.
• مکمل های دارویی تجویز شده را مطابق دستور پزشک مصرف کنید.

داروهای بعد از عمل بای پس معده

یکی از نکات بسیار مهم در مراقبت های بعد از بای پس معده، مصرف داروهای تجویزی طبق دستور پزشک است. به طور کلی داروهای بعد از بای پس به دو دسته تقسیم می شوند که عبارتند از:

• دسته اول داروهایی است که به منظور تسکین درد بعد از عمل بای پس معده تجویز می شوند. از جمله این داروها می توان به امپرازول (هر 12 ساعت یکبار به مدت 3 ماه)، شیاف دیکلوفناک (به منظور تسکین دردهای شدید در صورت صلاحدید پزشک) و استامینوفن کدئین (هر 8 ساعت یکبار تا زمانی که پزشک تشخیص دهد) اشاره کرد.  
• دسته دوم شامل مولتی ویتامین ها (به دلیل کمبود و عدم جذب ویتامین ها روزانه یک عدد استفاده می شود)، آمپول هپارین (متناسب با شاخص توده بدنی بیمار به صورت زیرجلدی تزریق می شود) و اورسودیول (برای بیمارانی که احتمال مشکل در کیسه صفرا وجود دارد، تجویز می شود) است. 

در ویدیو زیر دکتر سعید شمس به طور مفصل درباره مصرف داروها بعد از جراحی چاقی توضیح داده اند:

تحرک و ورزش بعد از عمل بای پس معده

همان طور که گفتیم داشتن تحرک از ساعت های اول پس از جراحی لاغری الزامی است. اما تحرکتان را باید از فعالیت های خیلی سبک مانند پیاده روی آرام آغاز کنید. 

در دو ماه اول پس از عمل بای پس به هیچ عنوان نباید ورزش های سنگین انجام دهید و به ماهیچه های شکمتان فشار وارد شود. پس از گذشت این مدت می توانید با اجازه پزشک خود به مرور فعالیت های روزمره خود را از سر بگیرید. 

 پس از گذشت دو ماه از جراحی بای پس می توانید فعالیت های ورزشی مانند ایروبیک و دویدن را انجام دهید. البته شما فعلا آمادگی انجام فعالیت های بدنی سنگین مثل وزنه برداری را ندارید. 

شما می توانید پس از گذشت 4 الی 5 ماه از جراحی ورزش های سنگین تر با مدت زمان طولانی تر مثل شنا و یوگا را آغاز کنید. انجام ورزش بعد از عمل لاغری روند کاهش وزن شما را سریع تر می کند، از بازگشت وزن بعد از عمل بای پس جلوگیری می کند و منجر به تقویت عضلات و افزایش انعطاف پذیری بدنتان می شود. 

خوابیدن بعد از عمل بای پس معده

نحوه خوابیدن بعد از عمل بای پس یکی دیگر از مراحل مراقبت های بعد از عمل بای پس معده است. همان طور که گفتیم بعد از عمل بای پس، بدن شما نیاز به مدت زمانی برای استراحت دارد. 

در چند هفته اول بعد از جراحی باید استراحت مطلق داشته باشید و نحوه خوابیدن بعد از عمل بای پس باید به صورت طاق باز کمی شیب دار باشد؛ در این صورت هم درد شکمی شما کمتر می شود و هم سوزش معده نخواهید داشت. 

دوره نقاهت بعد از عمل بای پس 

طول دوره نقاهت بعد از عمل بای پس بسته به نوع تکنیکی که برای جراحی استفاده می شود و شرایط بدنی بیمار متفاوت است. البته امروزه جراحان از روش لاپاراسکوپی برای انجام عمل بای پس و اسلیو معده استفاده می کنند که همین موضوع منجر به کاهش طول دوره نقاهت بعد از عمل لاغری می شود. 

 در طول این دوران نیاز است که وضعیت بیمار به صورت مداوم بررسی شود و خطر نشتی از معده، خونریزی و سایر عوارض جانبی ناشی از جراحی کنترل شود. 

در صورتی که جراحی بای پس معده به روش لاپاراسکوپی انجام شود، بیمار معمولا پس از گذشت 1 الی 3 روز از بیمارستان ترخیص می شود. بیمار پس از گذشت 3 الی 5 هفته هم می تواند فعالیت های روزمره خود را از سر بگیرد. 

بایدها و نبایدهای بعد از عمل بای پس

با انجام جراحی بای پس معده در سراشیبی کاهش وزن می افتید. اما به شرطی که به مراقبت های بعد از بای پس معده پایبند باشید. همچنین یکی از ملزومات موفقیت در کاهش وزن ایجاد تغییرات موقت و دائمی در سبک زندگی و پایبندی به یک سری بایدها و نبایدهاست. از جمله بایدها و نبایدهای بعد از عمل لاغری بای پس عبارتند از:

• رانندگی بعد از عمل بای پس معده: اینکه از چه زمانی مجاز به انجام رانندگی پس از عمل بای پس هستید را جراح تعیین می کند. این مدت معمولا برای افراد مختلف از 1 هفته تا 1 ماه متغیر است.
• انجام فعالیت های بدنی سنگین: بلند کردن، هل دادن و کشیدن اجسام سنگین تا 3 ماه ممنوع است. برای مثال حداقل تا 6 هفته اجازه کشیدن جارو برقی را ندارید. 
• تحرک داشتن: یکی از بایدهای بعد از عمل بای پس که باید به آن پایبند باشید، داشتن تحرک از همان ساعات اولیه پس از جراحی است. بی تحرکی باعث ایجاد لخته خون و آمبولی بعد از عمل لاغری می شود. بنابراین از خوابیدن و نشستن های طولانی مدت جدا خودداری کنید.
• مصرف کافئین و نوشابه های گازدار: در مراقبت های بعد از عمل بای پس ممکن است پزشکتان بارها به شما توصیه کند که حداقل تا 3 ماه اجازه مصرف نوشیدنی های گازدار و کافئین را ندارید.  
• مصرف مشروبات الکلی: بعد از عمل بای پس بهتر است مصرف مشروبات الکلی را به طور کامل کنار بگذارید. اما اگر نمی توانید حداقل تا 6 ماه نباید از این نوشیدنی ها استفاده کنید.
• مصرف دارو: در مراقبت های بعد از بای پس معده، شما موظف هستید که داروهای تجویزی پزشک که شامل مسکن ها و ویتامین هاست را طبق دستور استفاده کنید. اما مصرف داروهای ضدالتهابی غیر استروئیدی مانند ایبوپروفن، آسپرین، ناپروکسن و … ممنوع است. 

عوارض عدم توجه به توصیه های جراح

در واقع یکی از مهم ترین نکات در موفقیت عمل بای پس معده، پس از انتخاب جراح متبحر توجه به مراقبت های بعد از عمل بای پس معده است. به طوری که در صورت عدم توجه به این مراقبت های ممکن است با عوارض عمل بای پس معده که شامل موارد زیر است مواجه شوید:

• سندروم دامپینگ: علائم سندروم دامپینگ شامل حالت تهوع، ضربان قلب تند و تعریق است. این عارضه معمولا در صورت عدم رعایت نکات تغذیه ای بعد از عمل بای پس رخ می دهد و در اثر خوردن غذاهای پرچرب و شیرین ممکن است این عارضه را تجربه کنید.
• اسهال: این عارضه در اثر مصرف کم آب و مایعات رخ می دهد. بنابراین مصرف آب و مایعات بعد از عمل لاغری را دست کم نگیرید.
• یبوست: یبوست بعد از عمل لاغری به دلیل تغییراتی که در حجم معده و نوع رژیم غذایی فرد ایجاد می شود، رخ می دهد. شما با مصرف فیبر و مایعات کافی تا حد زیادی می توانید از بروز این مشکل جلوگیری کنید. 
• آمبولی و لخته خون: یکی از عوارض خطرناک عمل بای پس می تواند آمبولی و لخته خون باشد که در صورت عدم توجه به یکی از موارد بسیار مهم در مراقبت های بعد از بای پس معده و آن هم داشتن تحرک کافی بعد از جراحی است. 

کلام آخر

ما در این سری از مقالات دکتر سعید شمس جراح لاغری و لاپاراسکوپی به طور مفصل درباره مراقبت های بعد از عمل بای پس صحبت کردیم. این مراقبت ها به طور کامل درباره نحوه سبک زندگی افراد است که شامل رژیم غذایی، ورزش، نحوه خوابیدن، مصرف داروها و …. می باشد. 

با اینکه ما تقریبا تمام مواردی که باید بعد از عمل بای پس را بدانید را به شما گوشزد کردیم اما باید بدانید که بهترین مرجع برای شما توضیحات جراحتان است. در صورتی که یک جراح لاغری خوب و متبحر را برای خودتان انتخاب کرده اید خیالتان بابت مابقی مسیر راحت خواهد بود. 

یک جراح لاغری خوب علاوه بر اینکه عمل شما را با دقت کامل انجام می دهد. بلکه با یک تیم پشتیبانی متخصصی که دارد تقریبا تا پایان عمر همراه شما خواهد بود و در صورت بروز هرگونه مشکلی بعد از عمل بای پس همراه شما خواهد بود و نیازی به نگرانی بابت هیچ موضوع یا مشکلی نیست. 

عمل بای‌پس معده یکی از روش‌های مؤثر در کاهش وزن و بهبود بیماری‌های مرتبط با چاقی مانند دیابت نوع ۲ و فشار خون بالا است. اما موفقیت این جراحی تنها به انجام آن محدود نمی‌شود؛ بلکه نیازمند رعایت دقیق مراقبت‌های بعد از عمل بای‌پس معده است. این مراقبت‌ها شامل مدیریت درد، تغذیه مناسب، تحرک زودهنگام، تنفس عمیق و انجام آزمایش‌های دوره‌ای است که همگی به تسریع روند بهبودی و جلوگیری از عوارض کمک می‌کنند.

یکی از مهم‌ترین نکات در این روند، تغییر سبک زندگی است. بیمار باید رژیم غذایی سالم و متعادل داشته باشد، از مصرف غذا‌های پرچرب و پرقند خودداری کند و فعالیت بدنی منظم را در برنامه روزانه خود بگنجاند. همچنین، مصرف مکمل‌های ویتأمینی به‌منظور پیشگیری از کمبود مواد مغذی ضروری است.

پیگیری منظم با پزشک و انجام آزمایش‌های لازم برای اطمینان از سلامت عمومی بیمار اهمیت زیادی دارد. این معاینات به شناسایی و درمان زودهنگام مشکلات احتمالی کمک می‌کنند. همان‌طور که در ژورنال معتبر Obesity Surgery آمده است: “رعایت مراقبت‌های پس از جراحی، نه‌تنها خطر عوارض را کاهش می‌دهد، بلکه کیفیت زندگی بیمار را بهبود می‌بخشد.”

در نهایت، اگر قصد انجام این جراحی را دارید، پیش از عمل با پزشک خود مشورت کرده و از آمادگی جسمی و روانی لازم برخوردار شوید. به یاد داشته باشید که موفقیت در این مسیر، به تلاش و پایبندی شما به توصیه‌های مراقبتی بستگی دارد. رعایت اصول مراقبتی، کلید رسیدن به نتایج پایدار و موفقیت‌آمیز خواهد بود.

سوالات متداول

• درباره نویسنده
• آخرین پست‌ها

دکتر سعید شمس

دکتر سعید شمس نصرتی در جراح لاپاراسکوپی

دکتر سعید شمس فوق تخصص رشته لاپاراسکوپیک و جراحی های چاقی و متابولیک، یکی از بهترین جراحان اسلیو معده در تهران هستند. ایشان عضو فعال انجمن جراحان درون بین (لاپاراسکوپیک) کشور، عضو جامعه جراحان ایران و جامعه بین المللی جراحی چاقی (IFSO) هستند. دکتر شمس علی رغم اینکه یکی از پزشکان جوان در این حوزه هستند اما تجربه بسیار زیادی در زمینه انواع جراحی لاغری اعم از اسلیو معده، بای پس معده و … با روش مدرن لاپاراسکوپی را دارند، که می توانید در بخش گالری تصاویر قبل و بعد بیماران دکتر شمس را به همراه نظرات آنها مطالعه کنید. علاوه بر موارد گفته شده بوتاکس معده برای لاغری نیز یکی دیگر از خدمات دکتر سعید شمس می باشد.

آخرین پست ها توسط دکتر سعید شمس (نمایش همه)

• تفاوت عمل اسلیو معده و آمپول‌های لاغری - آوریل 9, 2025
• اگر سنگ کیسه صفرا را عمل نکنیم چه می‌شود؟ - آوریل 1, 2025
• علائم سنگ کیسه صفرا در زنان - مارس 27, 2025